4 eguneko lan-astea?

Jon López, Juritekniako lan-orientatzailea.

Lana bateragarri egitea eta lan-denboraren eta aisialdiaren arteko proportzioa langileek eta haien ordezkariek eskatzen dute. Asteko 40 orduko lanaldia 1983an ezarri zen, eta CEOEk erantzun zuen murrizketa horrek 180.000 milioi pezetako (1080 milioi euro inguru) kostua izango zuela, eta soldatak murriztea eskatu zuen.

Baina, historia aparte, azken urte hauetan, erakunde askok aldarrikatu dute pixkanaka lanaldia murriztu behar dela eta, aldi berean, 4 eguneko lan-astea ezarri behar dela.

Gaur egun, batzeko eskaera da lanaldia 37,5 ordura murriztea 2024. urterako eta hurrengo urteetan 32 ordura arte. PSOErekin hitzartutako akordio programatikoa norabide horretan finkatzen da, eta, beraz, 4 eguneko lanaldiaren aldarria nabarmenagoa da.

Baina, iritsiko al gara horrelako lanaldiaz gozatzera? Benetan gozatuko al dugu? Galdera horiek ez dute erantzun argirik, baina agian zalantzazko etorkizun hori argituko diguten ideia batzuk aipatuko ditugu.

4 eguneko lan-asteko esperientziak

Esperientzia desberdinak ditugu mundu mailan, baita gure herrialdean ere, eta 4 laneguneko balizko astearen eraginkortasuna frogatu da. Lehen balantzea: esperientzia onak dirudite, bai enpresentzat, bai langileentzat.

Gertuenetik hasten bagara, 4 Day Week Global erakundearen aholkularitzak proba pilotu bat egin du Valentzian bi hilabetez, 2023ko apirilean eta maiatzean, eta emaitzek oso alderdi positiboak erakusten dituzte, baina beste batzuk ez hainbeste.

Proba % 100eko soldata, % 80ko lanaldia eta % 100eko errendimendua ( % 100-80%100) dituen ereduaren arabera egin da. Zer emaitza eman dira?

Izaera baikorra dutenak:

• Langileen % 37,7k ondorioztatu zuten kirol-jarduerak ugaritu egin zirela.
• % 35,5ek uste zuten elikadura hobetu zutela, etxean otorduak egin zitzaketelako eta osasuntsuago jaten zutelako.
• Estres-maila % 30,2 jaitsi zen beste lanaldi mota bat zuten pertsonen aldean.
• Era berean, lo orduak atseginagoak izan ziren parte-hartzaileen % 64rentzat.

• Parte hartu zuten pertsonen % 57,4k ostalaritzan, tabernetan eta terrazetan kontsumitzen eman duten denbora gehitu izana onartu zuten.
• Merkataritzako salmentak % 20 jaitsi ziren.

• Enpresen % 50ek adierazi zuten produktibitatea handitu egin zela, eta enpresen heren batek esan zuen igoera handia izan zela.
• Laneko bajak % 65 murriztea.
• Parte-hartzaileen % 60k adierazi zuten lana eta familia uztartzeko erraztasun handiagoa zutela.
• % 73k adierazi zuten bizi-kalitate handiagoa zutela lanaldi mota berri horrekin.

Hasteko, 4 eguneko lan-astearen kontzeptua argituko dugu: lau egun bakarrik lan egiten diren asteaz ari gara, lan egiten den ordu kopurua edozein dela ere. Hau da, kontua ez da nahitaez ordu gutxiago lan egitea, 4 egunetan lan egitea baizik.

Onurak

• 5 eguneko lanaldian baino produktibitate handiagoa edo berdina. Hainbat herrialdetan egin diren esperientzia guztiek agerian uzten dute produktibitatea handitu egin dela edo, gutxienez, ez dela murriztu.
• Laneko bajak eta egunak murriztea “mediku bakoitzeko. Dirudienez, pertsonek bosgarren egun hori kontsulta medikoetarako aprobetxatzen dute, eta haien osasun-egoerak, psikikoa pentsatu nahi dut, ez du baja medikorik behar.
• Lana eta lana uztartzeko erraztasun handiagoa. Bosgarren egun libre horrek familia eta lana uztartzea errazten du, eta, esperientziek adierazten dutenez, gizonen eta emakumeen arteko berdintasun handiagoa errazten dute familia-lanetan.
• Enpresaren aldetik erraztasun gehiago pertsona interesgarriak atxikitzeko. Lanaldi mota hori duten enpresek abantaila hori dute beren erakundeetan atxiki nahi duten pertsonentzat, beste enpresa batzuen aldean.
• Langileen gogobetetasuna handitu egiten da, baita lan-giroa ere. Esperientzia guztien arabera, langileen gogobetetze-maila handitu egiten da, eta, ondorioz, beren erakundeetan lan-giro egokia izateko gaitasuna ere handitu egiten da. Jakina da horrek errendimendu handiagoak ekarriko dizkiola bere lanari.
• Langileek aurrezten dutena. Argi dago astean egun batean lanera ez joateak aurrezpena dakarkiela pertsonei (denok dakigu) eta aurrezpen hori beste helburu gogobetegarriagoetara bidera daitekeela.
• Ingurumena hobetzea. Pertsonak ez mobilizatzeak eragin positiboa du karbono-aztarnan, gutxitu egiten baitu pertsonek lanpostura egiten dituzten bidaien kopurua.

Eragozpenak

• Lan-karga handiagoa gainerako 4 egunetan. Argi dago 4 egunetan egin behar dela lehen 5 egunetan egiten zen lana. Kasu honetan, gakoa lan egiteko modua hobetzea da.
• Sektore jakin batzuetan ezartzeko zailtasuna. Sistema berri hori ezartzeko aukera aldatu egingo da sektore motaren eta, zehazki, enpresaren arabera. Baina kontuan izan behar dugu sistema horrek ez dakarrela nahitaez enpresa 4 egun operatibo baino ez egotea. Txandakatzeak lor daitezke, eta horrela, bere zerbitzuen enpresak 5 egunetan lan egin dezake, baina pertsona bakoitzak 4 egun bakarrik lan egin dezake.
• Lan-ekipoak kudeatzeko zailtasuna. Txandakatzeak gertatzen direnean, zailagoa dirudi txandakatze desberdinak dituzten pertsonek modu eraginkorrean funtzionatzea. Baliteke ekipoaren funtzionamenduaren autonomiak arazo hori konpontzea.
• Soldatako gastua mantendu egiten da, lan gutxiago egin arren. Baliteke faktore hori erreala ez izatea lan egindako orduak mantentzen badira, eta, murrizten badira, kontuan hartu behar da soldata ordaintzeko filosofia ez litzatekeela lan egindako orduengatik izan behar, errendimenduagatik eta egindako lanagatik baizik.