Telelanaren etorkizuna

Jon López, Juritecniako lan-orientatzailea.

Telelan hitza, ideia gisa, pertsona guztiek ezagutzen dute, baina:

• Ideia hori zuzena al da?
• Telelanaren abantailak eta eragozpenak ezagutzen ditugu?
• Telelanak etorkizunean izango duen bilakaerari buruzko ideiarik ba al dugu?

Galdera horietako batzuk argitzen hasiko gara, azkenik, telelanari dagokionez espero dezakegun etorkizunari buruz hitz egiteko ausartzeko.

Zer da telelana?

Espainiako Errege Akademiak honela definitzen du: “Telekomunikazio sareak erabiliz, enpresatik kanpo egiten den lana, esleitutako lan-kargak betetzeko”.

Nazioarteko Lan Erakundeari erreparatuz gero, “telelana distantzian egiten den lan-modu bat da, hau da, bulego zentrala edo produkzio-instalazioetatik urrun dagoen kokapen batean egiten da, eta, aldi berean, banaketa fisikoa eta komunikazioa errazten dituzten IKT —Informazioaren eta Komunikazioaren Teknologiak— laguntzarekin”.

Bi definizioak aztertuta, ideia argi batzuk ikus daitezke:

• Lehenik, lana “enpresako ohiko lekutik” desberdina den kokaleku batean egiten da.
• Bigarrenik, IKTak beharrezkoak dira esleitutako funtzioak burutu ahal izateko.

Telelanaren abantailak eta eragozpenak

Telelanaren abantailak eta eragozpenak aipatzen ditugunean, lehenik eta behin argitu beharko litzateke norentzat diren. Jakina, kontuan hartu beharreko lehen bereizketa da langileari edo enpresari buruz ari garen.

Langilearentzat

Lehenik eta behin, langileei dagokienez, telelanaren aldeko iritzi hauek adieraz ditzakegu:

• Lan-bizitza pertsonalarekin, familiarekin eta gizarte-bizitzarekin uztartzeko aukera gehiago.
• Lanpostura joan behar ez denez, aurrezki ekonomikoak eta denbora-aurrezkia sortzen dira. Lehenik, ez da garraioa ordaindu behar, eta bigarrenik, denbora-aurrezki garrantzitsua dago egunerokoan, batez ere etxetik lanera joateko bidean denbora galdu behar ez denean.
• Jendeak dieta osasuntsu eta orekatuagoa izatea errazagoa da, etxean bertan jan ahal izanez gero.
• Lan-ingurune atseginago batean lan egitean, produktibitate handiagoa lortzen da, orokorrean lan-denboraren kudeaketa ezin hobea egiten delako.
• Lan mota honi dagokion ordutegi-malgutasunak lanari eta bizitza pertsonalari eskainitako denboraren kudeaketa hobea ekartzen du.

Era berean, telelanaren moduan lan egiten duten pertsonek azpimarratutako eragozpen batzuk ere adieraz ditzakegu:

• Batzuetan zaila da egiten ari den lanari arreta mantentzea, haurren, adinekoen edo batera bizi diren beste pertsona batzuen eragindako distrakzio asko egon daitezkeelako.
• Lan-denboraren kudeaketa argirik ez badago, pertsonak uneoro lanean egon beharko lukeela sentitu dezake.
• Lan-ekipoen mantentze-lanekin lotutako gastuak (argia, internet…) enpresak kudeatu behar ditu.
• Langilearen bakardadea. Enpresako langile guztiekin kontaktu garrantzitsua galtzen da. Hurbilen dauden pertsonekin tresna digitalen bidez konpon daiteke, baina beste pertsona batzuekin zailagoa da. Gainera, beti da eztabaidagarria komunikazio digitalaren eraginkortasuna aurrez aurreko komunikazio zuzenaren aldean.

Enpresarentzat

Enpresari dagokionez, zenbait abantaila ere azpimarra daitezke:

• Produktibitatearekin harreman anbiguoa.

Batetik, José María Barrero, Nicholas Bloom eta Steven J. Davis ikerlariek WFH Research bidez argitaratutako azterlanak (unibertsitateko irakasleek osatutako eta hezkuntza-erakundeek babestutako erakundea) dio lan-urrutiratua %10 eta %20 txikiagoa dela presentziala baino.

Bestetik, WorkMeterek egindako Telelanaren Urteko Txostenak dioenez, telelaneko egunetan, langileek kontzentrazio-maila %71ean mantentzen dute, bulegoan presentzialki izandako %66 gaindituz.

• Telelana erabiltzea erakundearentzat balio erantsi garrantzitsua ekar dezaketen pertsonak erakartzeko eta talentua atxikitzeko.
• Enpresako zenbait gastu kontrolatzea. Langileek instalazioetan lan egiten ez badute, alokairua edo hornidurak aurrezten dira instalazioetan lan egiten duten pertsonekin alderatuta.

Baina, era berean, enpresak ere telelanaren modalitatearen ezarpenari eragozpen batzuk adierazten dizkio.

• Enpresan lan egiten duen giza taldea digitalizatzea. Telelanarekin beharrezkoa da langileek tresna eta plataforma teknologikoen erabiltzaileak izatea. Pertsonak trebatzeko eta haien koordinaziorako kostua enpresarentzat kostu esanguratsua da.
• Telelanarekin lan-absentismoa kontrolatzeko tresnak dauden arren, enpresa askok urrutitik lanean ari direla kontrolatzeko zailtasuna aipatzen dute.
• Urruneko ekipoekin lotutako kostuak. Enpresak telelanerako beharrezkoak diren ekipamenduak hornitu behar ditu.
• Pertsonen eta departamentuen koordinazioan zailtasunak. Arduradunen kexak pertsonen kudeaketaren zailtasunean zentratzen dira, distantziako lekuetan lan egiten duten pertsonen taldeak kudeatzen dituzten zuzendari eta profesionalek kudeaketa zaila dutelako.

Telelanaren etorkizuna

Telelanaren aldeko eta kontrako aldeak ikusi ondoren, bai langileen bai enpresen aldetik, zaila da gure herrialdean telelanaren etorkizuna zein izango den aurreikustea.

Telelanaren alde erabat agertzen diren iritziak eta haren ezarpenaren aurkako beste iritzi ugari daude.

Lehen ondorioa da langileen gehiengoak modalitate hibrido edo malgu bat aukeratzen duela.

Bigarren ondorioa da telelanaren ezarpena asko aldatuko dela jarduera-sektoreen arabera.

Hirugarren ondorio bat da enpresa handiek atzera egin dutela telelana ezartzean. Facebook, Amazon bezalako enpresek lan presentziala berreskuratu dute edo, gutxienez, modalitate hibridoak.

Laugarren ondorio bat da Espainiaren kasuan, 2023ko iraileko Biztanleria Aktiboaren Inkestak adierazten du telelanaren portzentajea %8 ingurukoa dela, eta modalitate horretan 1.525.000 pertsona baino gehiago lanean ari direla. Datu hori beste herrialde europar batzuekin alderatuta, Europako batez bestekotik (pertsonen %10) zertxobait azpitik gaude, baina Finlandia, Suedia eta Herbehereak bezalako herrialdeetatik urrun gaude, non portzentajea %20 ingurukoa den.

Juritecnia, www.juritecnia.com, enpresei telelanaren ezarpenaren eraginak aztertzeko aukera eskaintzen die.